GEMSBOK-UPINGTON: ’n Inspirerende biografie oor die uitdagings wat die laaste Nluu-spreker en -onderwyser, Ouma Katrina Esau, tydens haar kinderjare ervaar het in die stryd om haar moedertaal te bewaar, word pragtig geïllustreer in ‘n kinderboek, Golden Girl, geskryf deur Lorato Trok.
Trok, wat meer as 20 jaar ondervinding in kinderliteratuur het en van Kuruman afkomstig is, het gesê sy was nog altyd gefassineer met Esau se lewensverhaal.
Ouma Katrina het grootgeword tydens ‘n tyd van onderdrukking.
Sy en haar gesin het op ‘n plaas grootgeword, waar hulle verbied is om Nluu te praat.
Alhoewel hulle gedwing is om Afrikaans te praat, het Ouma Katrina Nluu in die geheim met haar ouers gepraat.”
Trok meen “Dit spreek boekdele oor hoe taal ons kinders kan vorm. Die gesin het nie net onderdrukking gely in die vorm dat hulle hulself nie in hul eie taal mag uitdruk nie, maar hulle moes almal die bruin identiteit aanneem aangesien hulle as San-mense erken is.”
Sy sê hierdie storie is belangrik, aangesien kinders deesdae nie van die geskiedenis van die land weet nie.
Jongmense het baie beperkte kennis oor die geskiedenis van die land en baie sien nie die belangrikheid daarvan om vrylik in jou moedertaal te kan kommunikeer nie.
“Hierdie boek is ‘n manier om die onvertelde en stille stryd te dokumenteer - wat sommige legendes destyds in die gesig gestaar het.”
Sy het bygevoeg dat die boek beskikbaar is in alle tale wat hoofsaaklik in die Noord-Kaap gepraat word.
Volgens Biblionef word “Golden Girl” in sewe Suid-Afrikaanse tale gepubliseer: isiXhosa, isiZulu, Sepedi, Xitsonga, Setswana, Afrikaans en Engels. Hierdie inisiatief is gemik op 9- tot 12-jariges en strook met die biblionef missie om geletterdheid te bevorder en ‘n liefde vir lees te bevorder deur belangrike kulturele stories vir kinders toeganklik te maak.
Deur “Golden Girl” in verskeie tale aan te bied, beoog ons om te verseker dat kinders van uiteenlopende taalagtergronde kan aansluit by koningin Katrina se inspirerende verhaal en die ryk erfenis wat dit verteenwoordig.
Dit is te koop in alle boekwinkels in die provinsie sowel as aanlyn. Gedurende September stel sy die boek bekend in Postmasburg en in Rosedale, Upington, want dit is waar Ouma Katrina woon.
“Ons het hierdie boek die afgelope agt jaar saamgestel. Alhoewel dit dalk na ‘n lang reis lyk, wou ek verseker dat ek die storie vertel presies soos Ouma Katrina sou gehad het as sy dit self geskryf het.
“Dit was ‘n baie leersame reis wat ons saam met een van die land se legendes gestap het, en dit is ‘n eer dat hierdie storie deel sal vorm van die argiewe wat ons het oor diegene wat geveg het vir vryheid van linguistiese uitdrukking,” het Trok afgesluit.
Lorato Trok is tans ‘n besturende redakteur by Puku Children’s Literature Foundation. Sy is ‘n gepu-bliseerde skrywer van 16 kinderprenteboeke en biograaf van niefiksieboeke vir jong volwassenes, wat in beide Setswana en Engels ontstaan het en in ander Suid-Afrikaanse tale vertaal is.
Sy is ‘n tweemalige ontvanger (2017 en 2020) van die Ver-eniging van Niefiksie en Akademiese Skrywers van Suid-Afrika (ANFASA) se skryftoekenning, ondersteun deur die Noorweegse ambassade om ‘n reeks jong volwasse biografieë te skryf, die eerste is van Rosina Sedibane Modiba, Suid-Afrika se eerste swart vroulike atleet wat tydens die apartheidsjare teen wit atlete meegeding het en verskeie rekords opgestel het.
In 2019 was sy een van die skrywers wat opdrag gegee is om geselekteerde Engelse prosawerke van Engels na Setswana te vertaal deur die Sol Plaatje Universiteit se Repatriasie van Briewe-projek. Sy het die bekroonde skrywer Lesego Kagiso Molope se This Book Betrays my Brother van Engels na Setswana vertaal.
Lorato is ‘n lid van IBBY SA Executive en staan aan die hoof van die ledeportefeulje. Sy is ‘n raadslid van die Pan-Suid-Afrikaanse Taalraad (Setswana Nasionale Taalliggaam) en sy komiteelid van Letterkunde en Media.
