GEMSBOK-UPINGTON: Die provinsiale regering het R30 miljoen bewillig om die tekort - wat Noord-Kaapse departemente vir munisipale tariewe en belasting oor die volgende drie jaar skuld, te dek.
Die LUR vir Finansies, Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme, Venus Blennies-Magage, het Dinsdag met die provinsiale begrotingsrede erken dat hierdie bedrag “noulik voldoende is”.
“Ons verbind ons om hierdie toekenning in die volgende begrotingsiklus te stabiliseer om te verseker dat die begroting vir tariewe en belas-ting genoeg is om al die verpligtinge na te kom,” het Blennies-Magage gesê.
Sy het bygevoeg dat die provinsiale tesourie dit sal oorweeg om die billike deel van departemente te verreken om munisipaliteite direk te betaal.
“Dit is nie wenslik nie, maar wanneer dit nodig word, sal ons nie huiwer om op te tree nie,” het sy bygevoeg.
Die LUR het gesê die departement van paaie en openbare werke sal verseker dat lopende rekeninge betyds aan Sol Plaatje-munisipaliteit betaal word.
Sy het dit ondraaglik gevind dat die provinsie steeds miljoene rande verbeur wat vir infrastruktuur- en munisipale infrastruktuurtoekennings toegeken is, al het dit dringend onderhoud nodig.
“Hierdie situasie kan nie voortduur nie, en dit moet verander. Die herhaling van onbestede Munisipale Infrastruktuurtoekennings moet voorkom word, en munisipaliteite moet bygestaan word om hul eie inkomste te genereer.”
Blennies-Magage het verklaar dat die hernuwing van motorvoertuiglisensies teen 2026 deur die provinsie by die Suid-Afrikaanse Poskantoor oorgeneem sal word.
Sy het gesê R55,6 miljoen sal aangewend word om motorvoertuiglisensiedienste te ondersteun, insluitend personeel en verwante bedryfskoste.
“Om veiliger paaie te verseker en die doel-treffende toepassing van verkeerswette vereis ‘n sigbare en goed toegeruste wetstoepassing teenwoordigheid.”
Sy het aangedui dat 16 munisipaliteite in die Noord-Kaap goedgekeur is vir die Eskom se munisipale skuldverligtingsprogram wat deur die Nasionale Tesourie ontwerp is om te help met die vereffening van skuld aan Eskom.
“Uit 257 munisipaliteite regoor Suid-Afrika is 70 goedgekeur vir deelname aan die program, met die Noord-Kaap met die meeste munisipaliteite in die land wat vir hierdie program gekies is. Hierdie inisiatief het ten doel om Eskom se balansstaat te stabiliseer terwyl dit voorsiening maak vir die voorwaardelike afskrywing van kwalifiserende munisipale skuld, onder toesig van Nasionale en Provinsiale Tesourie.”
Sy het Dawid Kruiper Plaaslike Munisipaliteit geprys omdat hy die eerste munisipaliteit in die Noord-Kaap is wat kwalifiseer vir ‘n derde Eskom-skuldafskrywing, gevolg deur Nama Khoi Plaaslike Munisipaliteit as die tweede kwalifiserende plaaslike owerheid.
“Vanaf 31 Maart 2023 het Dawid Kruiper Eskom R64.7 miljoen geskuld. Na voldoening aan die program se voorwaardes het Nasionale Tesourie Eskom opdrag gegee om een derde van hierdie skuld - ten bedrae van R21.5 miljoen, af te skryf.”
Sy het verklaar dat R12 miljoen aan die Gemengde Finansieringsfonds beskikbaar gestel sal word om werk te skep en die township-ekonomie, sake-broeikaste, nywerheidsparke en spesiale ekonomiese sones te bevorder, terwyl R9 miljoen vir die Dorps- en Landelike Toelaefonds geoormerk is.
“Die Noord-Kaap het ’n dapper dog haalbare doelwit om 60 000 werksgeleent-hede teen 2029 te skep en die werkloosheidsyfer tot onder 25 persent te verlaag deur ’n samewerking tussen die regering, die privaat sektor, vakbonde en gemeenskappe,” het sy bygevoeg.
Totale begroting vir die 2025/26-boekjaar: R23,5 miljard
Departement van Gesondheid - R6,8 miljard; Departement van Onderwys - R8, 8 miljard; Graad 12-intervensies - R250 miljoen; Presidensiële Jeug Indiensneming Intervensie - R30,5 miljoen
Departement van Maatskaplike Ontwikkeling - R1 miljard; Departement van Sport, Kuns en Kultuur - R445,7 miljoen; Departement van Ekonomiese Ontwikkeling en Toerisme - R18 miljoen; Departement van Paaie en Openbare Werke - R2,2 miljard
Departement van Samewerkende Regering, Menslike Nedersettings en Tradisionele Sake - R1 miljard
Departement van Landbou, Omgewingsake, Grondhervorming en Landelike Ontwikkeling - R797,1 miljoen
Departement van Vervoer, Veiligheid en Skakeling - R77,4 miljoen; Versekering van sekuriteit - R55,6 mil
Kantoor van die Premier - R313 miljoen
Provinsiale Tesourie - R381 miljoen
Noord-Kaap Tweede Aanpassingsbewilligingswetsontwerp 2024 bykomende toekennings:
Kantoor van die Premier - R24,7 miljoen
Departement van Paaie en Openbare Werke - R10 miljoen om ‘n tekort aan munisipale tariewe en belas-ting aan te spreek
Departement van Landbou, Omgewingsake, Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming - R4,2 miljoen vir die Rooibosfabriek
Blennies-Magage het gesê dat R50 miljoen by verskeie departemente geskors is, hoofsaaklik weens die stadige implementering van kapitaalprojekte, tesame met stadige werwingsprosesse.
“‘n Bedrag van R200 miljoen ten opsigte van kapitaalterugbetaling van die DBSA-lening is opgeskort van samewerkende regering, menslike nedersettings en tradisionele sake.”
