In ‘n saak wat ‘n kritieke presedent vir klimaatsgeregtigheid en gemeenskapsregte in Suid-Afrika kan skep, het Aukotowa Fisheries Primary Co-Operative, omgewings-voorspraakgroep The Green Connection en die regsorganisasie Natural Justice ‘n hofgeding in die Wes-Kaapse hooggeregshof gebring.
Aukotowa Fisheries Primary Co-Operative Limited is ‘n kleinskaalse hengelkoöperasie gebaseer in Port Nolloth.
Die aansoekers, wat die stemme van kleinskaalse vissers en kusgemeenskappe verteenwoordig, daag ‘n regeringsbesluit uit wat die weg kan baan vir olie-eksplorasie in die Diepwater Oranje Bekken (DWOB) aan die land se weskus.
Die saak is gerig op die onlangse goedkeuring deur die departement van minerale bronne en energie (DMRE) en die departement van bosbou, visserye en die omgewing (DFFE) wat TotalEnergies EP South Africa (TEEPSA) toelaat om verkenningsboorwerk in die kom te doen.
Die aansoekers voer aan dat hierdie magtiging die sosio-ekonomiese en omgewingsimpakte op kwesbare gemeenskappe wat van die see afhanklik is vir hul lewensbestaan, voedselsekuriteit en kulturele erfenis verontagsaam.
Omgewingskenners voer aan dat die DMRE en DFFE se besluitnemings-proses sterk na ekonomiese belange geleun het, insluitend potensiële olie- en gasinkomste, terwyl hulle nie die omgewingsrisiko’s van eksplorasie ten volle oorweeg het nie. Volgens die aansoekers is sleutelfaktore soos die impak van klimaatsverandering en potensiële oliestortings - wat albei plaaslike ekosisteme kan verwoes - oor die hoof gesien.
Daarbenewens is kommer geopper oor die nakoming van die besluit met Suid-Afrika se Wet op Geïntegreerde Kusbestuur, wat die volhoubare bestuur van kushulpbronne mandaat.
“Ons doen ‘n beroep op ‘n geregtelike hersiening om ‘n gebalanseerde benadering te verseker wat gemeenskapswelsyn en omgewingsbeskerming op die voorgrond plaas,” het Lisa Makaula, voorspraakbeampte by The Green Connection, gesê.
“In sy kern gaan hierdie saak daaroor om die regering aanspreeklik te hou vir die mariene ekosisteme wat deurslaggewend is vir kusgemeenskappe. Eksplorasie-aktiwiteite stel skadelike besoedelstowwe bekend wat broeiplekke en mariene voedselkettings bedreig, wat die lewensbloed van hierdie gemeenskappe is.”
Kleinskaalse vissers voer aan dat hulle die grootste deel van ‘n na-latenskap van marginalisering dra en nou eksistensiële bedreigings van buitelandse olieprojekte in die gesig staar.
“Vir baie inheemse Suid-Afrikaners is die see ‘n bron van lewe en bestaan,” het Neville van Rooy, gemeenskapsuitreikkoördineerder by The Green Connection, gesê.
“Die oopmaak van hierdie waters vir olieboorwerk bedreig ons bestaan, en plaas gemeenskapswelsyn agter korporatiewe wins.”
Melissa Groenink-Groves van Natural Justice het bevraag-teken of Suid-Afrika se energiebeleid sy mense dien of hoofsaaklik multinasionale korporasies bevoordeel.
“Suid-Afrika se kusgemeenskappe staar reeds verskerpte weersomstandighede en langdurige droogtes in die gesig as gevolg van klimaatsverandering. Die regering se ondersteuning van olie-eksplorasie sonder om langtermyn-volhoubaarheid in ag te neem, is uiters kommerwekkend, veral gegewe die dringende behoefte om die klimaatsimpakte aan te spreek.”
Die saak beklemtoon ook Suid-Afrika se breër klimaatverpligtinge, soos onderskryf deur internasionale liggame soos die Interregeringspaneel oor Klimaatsverandering (IPCC), wat aangedring het dat nuwe fossielbrandstofontwikkelings gestaak word.
Die land het reeds baie in ramphulp belê weens uiterste weer en het die afgelope vier jaar nagenoeg R900 miljoen bestee. Verdere fossielbrandstofprojekte, voer die aansoekers aan, vererger net die klimaatkrisis, wat die waarskynlikheid van ernstige droogtes, vloede en ander duur omgewingsrampe verhoog.
Terwyl die debat verskerp oor die Wetsontwerp op Stroomop Petroleum Ontwikkeling, wat fossielbrandstofprojekte kan versnel, het kleinskaalse visser Walter Steenkamp ‘n beroep op Suid-Afrikaners gedoen om die hofuitdaging te ondersteun.
“Ons veg om die see nie net vir onsself te bewaar nie, maar vir almal. Dit is ‘n gedeelde hulpbron, en as dit nie beskerm word nie, sal toekomstige geslagte die gevolge ly. Ons is in ‘n wedloop om ons manier van lewe, ons planeet en ons kollektiewe regte te beskerm.”
Die saak het nasionale aandag getrek terwyl omgewings- en gemeenskapsgroepe werk om wat hulle sien as die prioritisering van wins bo mense se regte en ekologiese integriteit stop te sit.
Terwyl verteenwoordigers van die energiebedryf by Africa Energy Week fossielbrandstowwe as ’n ekonomiese seën voorgehou het, voer die eisers aan dat hierdie besluite Afrika se afhanklikheid van ontginningsnywerhede versterk sonder om plaaslike behoeftes of langtermynvolhoubaarheid aan te spreek.
