Ondanks al die uitdagings en hobbels in die pad, was boerdery nog altyd ‘n ontsnapping vir Pampierstad se Tebogo Nxamashe wat ontberings in waardevolle lesse omskep terwyl hy sy kommersiële boerderydrome laat groei.
Die lang, warm en droë somers van Pampierstad in die Noord-Kaap kan ‘n potensiële uitdaging wees vir enige kommersialiserende boer, maar nie vir saai- en veeboer, Tebogo Nxamashe nie.
Die eersteling van 21 broers en susters, onthou moeilike tye toe hy grootgeword het. Die plaas was die enigste manier waarop sy gesin ‘n bestaan kon maak en die kos wat hulle geëet het, is uit hul agterplaastuin geproduseer.
“Om groot te word was glad nie maklik vir ons almal as ‘n gesin nie,” sê hy, “Daardie tyd het net drie mense gewerk, my pa en twee tantes. Die verantwoordelikheid was vir hulle groot, want hulle moes in daardie tyd vir ons almal voorsien. Ek moes op ’n vroeë ouderdom werk omdat ons kos op die tafel nodig gehad het.”
Om kos op die tafel te sit
Met moeilike tye in sy vroeë jare het hy gevind dat boerdery die beste antwoord was. Verbasend genoeg het sy liefde vir boerdery op ‘n jong ouderdom begin, en sedertdien het hy vasgehaak.
Vandag is Nxamashe besig met beide saai- en veeboerdery, die grootmaak van beeste, varke en bokke terwyl hy uie, kool, spinasie, juweelpampoentjies, tamaties en botterskorsies kweek. Sy meer as tien jaar as plaaswerker het geblyk ‘n waardevolle grondslag vir sy suksesvolle nuwe boerdery-onderneming te wees.
“Ek het in die jaar 1998 op die plase begin werk. Sedertdien het ek my passie gevind in beide gewasse en vee. Dit was nie maklik nie, maar dit het my gebring waar ek is.”
“Ek is baie lief vir en geniet dit wat ek doen en dit het my gedryf om my doelwitte as boer te bereik,” sê hy.
Terwyl die reis lonend was, het Nxamashe verskeie uitdagings teëgekom, insluitend die strawwe weerstoestande in Pampierstad, en verduidelik dat dit wysheid en ervaring nodig het om beide vee en gewasse in baie warm weerstoestande te kan versorg.
Om uitdagings in lesse te omskep
“Boerdery is glad nie maklik nie. Maar ten spyte van al die uitdagings as jy lief is vir wat jy doen en passie daarvoor het, word al die uitdagings lesse,” voeg hy by.
Nxamashe se hoofuitdagings is water, grond en geld. Daarbenewens het hy probleme soos om nie genoeg geld te hê nie, ‘n gebrek aan masjinerie en om nie beskikbare plaasgrond te vind nie. Al probeer hy sedert 2021 om grond te kry, sê Nxamashe dit was taai en vermoeiend.
“Ons ly daaraan dat ons nie toegang tot water hier in Pampierstad het nie. Elke departement waarheen ek gaan om hulp te soek oor die verkryging van die grond help nie.”
Om nie sy eie grond te hê nie, het hom aansienlike verliese veroorsaak. Hy het ses koeie, 21 varke, vier bokke en drie skape weens diefstal in die omgewing verloor. Ten spyte daarvan dat hy sedert 2021 om hulp uitgereik het, sê hy sy versoeke om bystand is geïgnoreer.
Dit is egter nie alles ondergang vir Nxamashe nie, want hy bly hoopvol en positief vir sy toekoms en sien hoe hy sy boerderybesigheid laat groei tot die punt dat hy werksgeleenthede vir die jeug aan sy gemeenskapslede bied.
“Ek weet hoe dit was toe ek op ‘n jong ouderdom werk nodig gehad het, so dit sou baie beteken om dit vir ander makliker te maak wanneer ek kan,” sê hy.
“Ek wil ook ’n netwerk skep wat jong opkomende besighede sal help om te groei en die kennis wat ek opgedoen het te deel en dit sal ’n plesier wees om ’n boek oor boerdery te skryf sodat ek my kennis met almal kan deel.”
Emmers vol vervulling
Nxamashe het ‘n diep liefde vir elke aspek van boerdery, al het hy talle uitdagings in die gesig gestaar. Ten spyte van die pro-bleme om bystand te kry, is sy sterk begeerte om my maatskappy te sien groei en sal nie moed opgee voordat hy sien dat sy drome verwesenlik word nie. Dit spruit uit sy 25 jaar ondervinding, waar deursettingsvermoë en geduld hom gelei het, sê hy.
“Boerdery is nie ’n ryk word-skema nie. Jy moet hard werk om jou doelwitte te bereik, want uitdagings is daar as oplossings, so ek het gevind dat dit van kritieke belang is om vasbeslote en toegewyd te wees,” deel hy.
Boerdery bring vir Nxamashe baie geluk en vervulling. Dit is nie net ‘n manier om ‘n bestaan te maak nie, maar ‘n diep passie vir hom. As hy nie boerdery gehad het nie, voel hy dat hy verlore sou wees en onseker sou wees oor sy toekoms.
Vir hom beteken werk in die lande nie net om gewasse te verbou nie, dit is vir hom ‘n manier om doel te vind. Dit is soos ‘n veilige en vreugdevolle plek wat sy lewe volledig maak.
** Berig deur Sinenhlanhla Mncwango (Food For Mzanzi)
