GEMSBOK-UPINGTON: In die nasleep van die Noord-Kaapse verkiesings, staan die provinsie op ‘n kritieke tydstip - met geen enkele party wat ‘n volstrekte meerderheid het nie. Die ANC in die Noord-Kaap het sy volstrekte meerderheid in die provinsiale wetgewer verloor.
Die nuweling, die Patriotic Alliance, het drie setels in die provinsie gekry, die DA het sewe setels, die EFF vier terwyl Vryheidsfront Plus hul enigste setel behou het.
Die wetgewer het dertig setels.
Koalisiegesprekke sal in alle erns moet begin vir die partye om in die komende dae ’n regering te vorm.
Partye sê die koalisies moet mense van die provinsie eerste stel.
Die Noord-Kaap gaan ook ‘n era van koalisiepolitiek binne, maar sal eerder een ‘groot’ party met een of meer ‘kleiner partye’ sien om hulle oor die lyn te kry.
Alhoewel hy sy status as grootste party in die provinsie behou het, het die ANC sy volstrekte meerderheid verloor om ‘n regering op sy eie in die Noord-Kaap te vorm, wat net minder as die 50% +1-kerf op 49,34% gedaal het.
Die DA het ‘n afname van 4,32% in sy steun-basis, maar behou sy titel as amptelike opposisie met 21,19% van die stemme in die provinsie.
Die EFF het 3,54% groei in die provinsie getoon en 13,25% van die stemme gekry en sy posisie van die derde grootste party in die provinsie behou, gevolg deur die PA wat ‘n 8,64% toename in steun gesien het.
Die setels in die provinsiale wetgewer sal soos volg saamgestel word:
ANC: 15 - DA: 7 - EFF: 4 - PA: 3 en VF Plus: 1
Die ANC het ‘n skrale meerderheid in die provinsie gehou, op 51,94%. Dit is egter ‘n byna dubbelsyferafname vanaf 2019.
Die ANC en die alle opposisie beskik elk oor 15 setels en skep ‘n ‘gehangde wetgewer’. Hierdie dooiepunt in die verkiesing noodsaak strategiese koalisiebou om ‘n stabiele regering te vorm.
Onder die Suid-Afrikaanse grondwetlike raamwerk, vereis ‘n gehangde provinsie dat partye alliansies moet beding - om ‘n regerende meerderheid te verkry.
Met die ANC wat 15 setels besit en die oorblywende 15 verdeel tussen die DA (7), EFF (4), PA(3) en FF-Plus (1), is die politieke landskap vol moontlikhede.
Hier by die Koalisie Scenarios volgens kenners:
*1. ANC-DA Koalisie (15+7):*
Hierdie koalisie sou gemaklik ‘n meerderheid verseker deur die ANC se gevestigde politieke masjinerie met die DA se bestuurservaring te kombineer. So ‘n alliansie beloof robuuste be-stuur, hoewel ideologiese verskille uitdagings kan inhou. Die ANC se fokus op sosiale geregtigheid kan dalk bots met die DA se ekonomiese liberalisme, wat moontlik tot interne wrywing kan lei.
2. ANC-EFF Koalisie (15+4):
’n ANC-EFF-koalisie kan die EFF se radikale hervormingsagenda inspan en ’n beroep doen op kiesers wat beduidende sosio-ekonomiese veranderinge soek. Die EFF se meer ekstreme posisies kan egter onstabiliteit skep, wat hierdie koalisie moontlik onstabiel maak. Om die EFF se eise te balanseer met pragmatiese bestuur kan ‘n komplekse taak wees.
3. ANC-PA-koalisie (15+3):
Om saam te werk met die Patriotic Alliance bied ‘n eenvoudiger pad na ‘n meerderheid. Die PA se fokus op plaaslike kwessies strook goed met provinsiale bestuur, wat gemeenskapsvlak-voordele verseker. Tog, met ‘n skrale meerderheid, kan hierdie koalisie met stabiliteit sukkel as selfs ‘n paar lede verskil.
4. ANC-VF Plus Koalisie (15+1): ’n Koalisie met die Vryheidsfront Plus sal die eenvoudigste wees, wat minimale onderhandeling vereis. Die VF se fokus op minderheidsregte kan ‘n gebalanseerde per-spektief inbring.
Hierdie koalisie sal egter met die skraalste meerderhede funksioneer, wat dit kwesbaar maak vir interne geskille en afwykings.
5. Opposisiekoalisie (DA-EFF-PA-VF Plus):
’n Alliansie van alle opposisiepartye kan die ANC se jarelange oorheersing uitdaag. Hierdie koalisie, wat ‘n diverse ideologiese spektrum verteenwoordig, kan innoverende regering instel. Die ideologiese diversiteit kan egter ook die ondergang daarvan wees, wat lei tot interne konflikte en onstabiliteit.
*Die Gemsbok volhou sy A-politiese beleid. Ons het wel die afgelope week talle oproepe ontvang van lesers wie in die duister is oor wat die ver-kiesingsuitslae vir die provinsie beteken.
Hierdie ontleding van die huidige politieke situasie, na afloop van die nasio-nale verkiesing is slegs te inligting en ‘n baie skaars uitsondering op ons beleid om geen party-politieke berigte te plaas nie.
